AI in week 47

Leukste nieuws eerst! Ik was dinsdag bij de book launch van Niet onze AI van Gabriela Obispa en Laurens Vreekamp, en dat was supertof. Hun boek gaat over alle perspectieven die big tech normaal niet deelt, ze vertelden ook al bij De nieuws BV over hun boek. Klinkt dat goed? Ik mag 10 boeken weggeven, en die kan jij winnen! Je hoeft er bijna niks voor te doen, alleen ff te reageren op deze mail dat je er wel eentje wil. En als je me toch mailt kan je natuurlijk ook van de gelegenheid gebruik maken om me een lezersvraag te stellen of wat anders leuks!

Je moet AI gebruiken, nee, niet zo!

Gedoe op de HAN, want er was een docent die een zogeheten "agentic" AI toegang had gegeven tot hun learning management systeem (lms), met daarin ook studentengegevens, een AI dus die op eigen houtje data kan gaan lezen en versturen. En dat mag niet, want dat is een risico op datalekken, die de HAN nu ook onderzoekt.

Op de socials kreeg deze docent er van langs, zeker omdat hij geen enkele spijt lijkt te hebben van zijn acties. En natuurlijk is dat terecht, dit mag niet. Maar... Ik heb op de VU collega's met droge ogen exact hetzelfde plan uiteen horen zetten (ok niet agentic maar verder hetzelfde). Ja, laten we een AI koppelen aan onze lms Canvas omdat studenten het zo lastig vinden om ermee te werken!

Als je de godganse dag gebombardeerd wordt met "AI halleluja" verhalen van je collega's, is dit dan zo heel gek? Dit zijn de woorden van die HAN collega's in SAM, hun journalistieke (maar wel van de HAN onafhankelijke) platform:

Juist daarom is onze boodschap: ga ermee aan de slag. Zoals sommigen gelukkig al langer doen. Zet het in, experimenteer en leer daarvan. En leer van elkaar, van de koplopers en best practices.

Dit lijkt me precies wart de docent in kwestie gedaan heeft: ermee aan de slag gaan. De docent heeft geen spijt, zo zegt hij, "omdat er nu eindelijk een onderzoek komt wat er wel en niet kan met AI", en weet je... ik ben het daar eigenlijk wel mee eens. Het is absoluut lelijk dat er mogelijk persoonlijke data gelekt zijn, zo ga je niet met je studenten om, maar het is goed dat er blijkbaar toch ergens een grens is waarvan zelfs het instituut hoger onderwijs zegt: dit mag niet. Beter dan van die magere beloftes aan studenten zoals dat je persoonsgegevens niet permanent met buitenlandse partijen worden gedeeld.

Smartphonevrij opgroeien

Het kan je niet ontgaan zijn als je op Linkedin komt, er is een BOEK over Smartphonevrij opgroeien. Er is veel over te zeggen, maar dat is gelukkig al heel goed gedaan door ontwikkelingspsycholoog Wouter van den Bos van de UvA op LinkedIn. Zijn conclusies is vooral dat, ondanks dat hij het een goed idee vind om de smartphone te beperken, wat ik met hem eens ben, er in het boek "zonder nuance allerlei negatieve gevolgen gepresenteerd alsof deze allemaal heel duidelijk zijn vastgesteld". Die omissies van "wetenschappelijke inzichten, en vooral ook de richtlijn die vanuit de overheid ondersteund worden" noemt hij niet handig. En hij is natuurlijk niet de eerste die zulke dingen zegt. Critici zetten al tijden vraagtekens bij het werk van Jonathan Haidt, waaruit SVO duidelijk veel lessen heeft getrokken.

Ik zou nog ietsjes verder willen gaan, ik vind het namelijk onverstandig. Wat hier gebeurt is dat een groep Nederlanders met een enorm media-bereik zegt dat wat de wetenschap onderzoekt er niet toe doet, als zij zelf iets anders vinden. Dat het toevallig zo is dat wij (ook ik) het grotendeels met de conclusies eens zijn, wil niet zeggen dat we ons als wetenschappers niet tegen dit soort dingen moeten verzetten, want volgende keer verkopen de BNers ook nonsense over dingen waar we het niet meer eens zijn. Eigelijk is het boek een hele grote "wetenschap is ook maar een mening"-show, waarvan deel 1, terecht, bekritiseerd werd, dat zou hier ook moeten gebeuren.

Ten tweede is dit weer het zoveelste voorbeeld van de macht van de upper-middenklassers die enkel en alleen wordt ingezet voor het beter maken van de eigen leefkring, ipv voor het verbeteren van de grote systemen van de wereld. Ja, smartphone zijn ruk, maar hoe komt dat? Ligt dat aan dat apparaatje zelf? Nee toch? Je zou er ook gratis en voor niks Wikipedia op kunnen lezen en jezelf superslim maken! Of digitale boeken op kunnen kopen en altijd wat wereldliteratuur kunnen lezen bij de bushalte. Die focus op het ding, in plaats van de software en de bedrijven erachter verraadt een fatalistisch wereldbeeld met weinig optimisme over wat een telefoon wel zou kunnen zijn en doen. Ik schrijf dat voornamelijk toe aan een gebrek aan kennis van de tech zelf; als je weet hoe het ook kan, wil je daar ook naar werken.

Alle fire power die nu achter dit boek en deze beweging zit had zich ook kunnen verenigen in lobby-acties tegen, ik noem maar even wat, Meta, die de telefoon niet zien als een medium voor communicatie, maar voor spionage, en social media bedrijven die de menselijke wens om met elkaar in contact te blijven uitbuiten, en polarisatie verergeren, zie ook deze heel heldere grafiek van FT.

We worden ook als volwassenen steeds minder sociaal, schrijft Damon Beres in The Atlantic, en dat komt vast niet alleen door social media, maar het helpt niet. Beres zijn fijne stuk over Facebook legt zo goed de vinger op de zere plek, Facebook was ooit misschien oprecht een plek om met vrienden in contact te blijven, is geen plek meer voor echt social contact. Het begint fijn en leuk, maar uiteindelijk is een verdienmodel nodig, en dan krijg je bubbels, advertenties en al die andere dingen die haaks staan op menselijk contact, de dus eerder anti-sociaal, een term die ik zelf ook al in NRC gebruikte. Zeker nu de socials inzetten op AI companions, vriendinnen en therapie, waar geen echt mens meer bij betrokken is. Waarom de smartphone voor kinderen verbieden, maar dit allemaal accepteren als een natuurwet?

Over social media gesproken trouwens, bedreigen die de democratie? Gelukkig zijn er mensen die zich er druk over maken. De Nederlandse media die schrijven ze deze week in een brandbrief:

Mediaproductie, -presentatie en -consumptie zijn immers gedreven door technologie; de twee beleidsterreinen zijn niet langer te scheiden

Het is fijn om zo'n verstandig en eensluidend verhaal te horen! Dus moet de overheid "techreuzen die ongeoorloofd onze content stelen aanpakken". Ja, dat moet, dat is wat nodig is om de wereld beter te maken, voor volwassenen en voor jongeren. Another world is possible, en daar moeten we aan werken. Prima als je je kind geen smartphone geeft, dat is een redelijk standpunt in de wereld waarin we leven, maar laten we ook denken aan hoe we telefoons en het hele ecosysteem eromheen veilig en fijn kunnen maken, anders komen we nergens.

Groot als waar

Onwetenschappelijke denken a la Haidt en zijn fans zien we natuurlijk ook rondom AI (soms door dezelfde mensen gepropageerd).

De onvergelijkbare Emily M. Bender, bekend natuurlijk van de term "stochastische papegaai", mooi beschreven een paar jaar terug in een profiel in NRC , en van haar boek en podcast met Alex Hanna, schreef vorige week een geweldig stuk over een AI summit gehost in de Dalai Lama Library in India (je maakt wat mee als wetenschapper!). Je kan haar hele lezing terugkijken trouwens, ik vind haar altijd scherp en entertaining.

Maar voor mij het belangrijkste dat ze in haar reflectie op het event schrijft is dat er twee gesprekken door elkaar lopen. Er zijn gesprekken over "the actual technology", die dingen die nu verkocht worden als 'AI' [[1]], chatGPT, copilot etc. Die dingen kunnen wel of niet nuttig zijn, maar dat zijn dingen die bestaan je kan ernaar wijzen, eraan meten of ermee spelen. En aan de andere kant heb je, zo zegt Bender "something that does not exist, but if it did would change absolutely everything (the imaginary, magical "AI")". Ik noemde dat een paar weken terug ook al het wensdenken over AI.

En als je dit frame eenmaal hebt, zie je dat de kranten staan werkelijk bol staan van wensdenken. Zo zag ik vorige week nog in NRC, een, eerlijk is eerlijk, beetje genuanceerd stuk over AI. Technologie, zo zeggen ze, is geen heilige graal en noemen daarbij ook, heerlijk, Audrey Watters!

Telkens dezelfde belofte, telkens dezelfde misrekening. De leraar, met professionaliteit en relationeel vermogen, is en blijft onvervangbaar. Gelukkig maar.

Maar, technologie verandert het beroep van de leraar en daar moeten we in meegaan, pedagogisch en kritisch, ook dat zijn zinvolle standpunten. De schrijvers zeggen dat criticasters (ik schaar mezelf daaronder) steeds over nadelen praten, zoals

van ecologische voetafdruk tot privacy en bias. Dat zijn aandachtspunten die we niet mogen bagatelliseren. Integendeel: we hebben een kritische, normatieve én praktische houding nodig.

Ee moeten ons volgens de auteurs niet meer afvragen of "AI wel of niet biased is, maar wel of mensen zonder AI méér of mínder bias en voetafdruk hebben." AI, heeft misschien wel een bias, maar mensen ook! En misschien kan AI die bias wel verhelpen? Ja zou kunnen, maar CITATION NEEDED, denk ik dan. Ik heb bonnetjes voor het tegendeel, zoals ik eerder dit jaar schreef:

9% van de doktoren in de VS is een vrouw, maar Stable Diffusion toont er maar voor 7% van de 'maak een dokter' prompts één.

Dus de vraag of mensen met of zonder zo'n tool meer bias hebben, dat hoef ik me niet af te vragen, daar heb ik een antwoord op, en dat antwoord is: ja. Door zo'n vraag gewoon te stellen alsof we geen flauw idee hebben hoe het zit, ligt de bewijslast weer bij mensen zoals ik die steeds weer in de pen moeten klimmen.

Ook bij de positieve impact van AI vliegt dit stuk uit de bocht, omdat ook het zonder onderbouwing niet eens meer vragen stelt, maar gewoon voordelen poneert. Bijvoorbeeld:

Neem de talige dimensie. AI-tools creëren unieke kansen voor superdiverse klassen. Een chatbot kan leerlingen ondersteunen in het leren van Nederlands, waarbij kennis in hun thuistaal geen drempel vormt maar juist benut wordt als didactisch hulpmiddel. De chatbot kan uitleg geven in de thuistaal, vertalen, en zo een brug slaan tussen wat leerlingen al kennen en het Nederlands dat ze leren. (nadruk van mij)

Ah, ja okee, AI kan vertalen... Hier heb ik ook nog wel wat aantekeningen over in mijn klappertje zitten, dit paper bijvoorbeeld, dat ik altijd bij mijn colleges toon als het over AI vertalen gaat.

Het paper laat goed zien dat een uitspraak als "een chatbot kan vertalen" sterk afhangt van over welke taal je het hebt. Zoals je in deze tabel kan zien, is er veel verschil tussen talen, en in het algemeen geldt dat hoe meer data er van een taal is (meer naar rechts) hoe beter de modellen het doen (lichter vakje). En let op, dit is geen algemeen taalmodel zoals chatGPT maar speciaal gemaakte vertaalmodellen.

Dat leidt tot grappige foutjes, die je ook in het paper kan vinden:

Omdat krantenkoppen niet zoveel in datasets zitten als gewone zinnen, gaan modellen daar snel de mist op in. Dat geldt ook voor andere aparte teksten, zoals literair werk:

Ik zeg hierbij altijd dat als je bang bent dat de robotten je binnenkort van je bed komen lichten, je het beste wat Estlandse literatuur op je nachtkastje kan leggen, dat schrikt ze wel af.

Bovendien, and again, I can't believe dat ik dit als informaticus weer moet uitleggen, taal is in hoge mate contextafhankelijk. Kijk eens naar dit leuke kleine zinnetje "Sinterklaas stopte een pakje in mijn schoen". Wat is daarvoor een goede vertaling? Tsja, dat ligt er maar aan he? Ben je in Nederland? Dan is het "Sinterklaas put a present in my shoe", meest waarschijnlijk als een kind het wil vertalen op school, in Nederland. Maar vertaal je voor een echte Engelstalige context, in een verhaal dat gaat over het krijgen van cadeautjes in je jeugd, dan is "Santa Claus put a present in my sock" beter. Je kan die zin niet zomaar vertalen zonder dat je weet waar het over gaat.

Het is zoals de kop van dit stukje: "Groot als waar". Dat is een letterlijke vertaling van "Big if true", wat mensen vaak bij headlines schrijven die heel onwaarschijnlijk zijn. Maar hoe moet ik dat in de Engelse versie van mijn nieuwsbrief vertalen? Als ik er gewoon "Big if true" van maak, dan mis je het stuk van de grap dat gaat over het vertalen! Het klopt wel, maar het is niet wat ik bedoel.

Dit zijn nog maar een paar miniminivoorbeeldjes, in het vertaalwerk dat we voor Hedy hebben gedaan kwamen we steeds allerhande contexten tegen die vertaald moesten worden met culturele sensitiviteit. Een deur in een spookhuis waarachter een mummy, een zombie of een clown staat? Hoe vertaal je dat naar het Arabisch, waar een clown over het algemeen niet met iets engs in verband wordt gebracht (zelfs in het Nederlands is dat volgens mij een recent verschijnsel!)? Een bestelzuil bij de McDonalds? Ja, we snappen het wel hoor in Botswana, maar een foodtruck met gehaktballetjes is voor onze leerlingen veel herkenbaarder.

En dit doen we niet zomaar voor de gezelligheid en de inclusiviteit, hoe bekender de context hoe makkelijker leren gaat, bijvoorbeeld probleemoplossend vermogen. In de bekende Wason Selection Task maken mensen enorm veel fouten als ze niet goed snappen waar de puzzel over gaat, maar heel weinig als het in een onbekend domein is. Youtuber Steve Mould legt het in deze leuke video helder uit.

Ok, and one more thing, en ik beloof dat ik daarna ophoud want de meest gehoorde klacht over deze nieuwsbrief is dat die al te lang is... In het Arabisch schrijf je (korte) klinkers niet. Zou het Nederlands dat ook doen, dn ziet d rst vn dez zn r ngveer zo t. Dat is prima te lezen natuurlijk voor een ervaren lezer, maar het leunt op een groot vocabulaire om te kunnen raden welk woord er staat. Beginners leren Arabisch meestal met de korte klinkers uitgeschreven, zo lees ik zelf ook meestal nog want mijn Arabisch is niet zo heel goed.

Maarja, de meeste Nederlanders weten dit helemaal niet, dus als die lesmateriaal uit een AI zouden halen met de prompt "vertaal dit in het Arabisch" dan komen er geen korte klinkers op. En zelfs als je chat vraagt om de Sinterklaas-zin door een kind van ongeveer 8 te vertalen, dan krijg je geen korte klinkers erbij.

Toen ik chat vroeg waarom er geen korte klinkers bij stonden, kreeg ik als antwoord, ik kid you not, dat het niet gebruikelijk is om die te schrijven behalve voor kinderen tot een jaar of 7 a 8!!!

En "beter prompten" is natuurlijk geen oplossingen want Nederlandse docenten weten helemaal niet hoe het zit met korte klinkers in het Arabisch, of met weet ik niet wat er nog meer voor linguïstische haakjes en oogjes talen hebben!

Intermezzo: Maar we moeten ermee leren werken!!

Bovenstaande, wil ik hier nog maar weer eens opmerken, is weer een ronkend tegenvoorbeeld voor het idee dat we "met AI moeten werken" als docenten om er daarvoor meer van te gaan begrijpen, ook deze week weer door AOb gepropageerd. Vakbonden zijn ook niet meer wat ze geweest zijn, I guess. Hoe ga jij er in godsvredesnaam door meer en beter te prompten ooit achterkomen hoe korte klinkers werken in het Arabisch? Je weet niet wat je niet weet, dus je dan kan ook niet vragen!

En echt met alle respect voor leraren overal, ik ben het roerend eens met bijv Jacquelien Bulterman die schrijft dat onderwijzen per definitie een onderzoekend beroep is, maar proberen is nog geen onderzoek doen. Waarom wachten we niet even rustig af tot de wetenschap een beetje heeft uitgepluisd of en hoe AI in het onderwijs past? Zoals de Chronicle of Higher Education schreef onlangs:

we should train novices based on the practices of disciplinary experts who have achieved AI fluency in their discipline. Unfortunately, there aren’t any such experts yet.

Dus zolang we het niet weten, zouden we dan niet gewoon op de ouderwetse manier moeten lesgeven? Ook dat is rekenschap geven aan het bestaan van AI.

Lang verhaal nog steeds vrij lang, haha, maar er zijn dus serieuze problemen met zowel het vertalen, het context-gevoelig maken, en (zie boven) voor sommige talen het zelfs fatsoenlijk afbeelden op de computer en op papier van een hele hoop talen. Als je als leraar automatische vertaaltools gaat gebruiken, dan gaan daar foutjes insluipen die jij niet ziet. En als leraar is dat nog eens extra erg want je leerlingen zien misschien die fouten ook niet, leren dingen dan dan verkeerd aan.

Het is dus heel wat om zomaar te beweren, zonder daarvoor verder bewijs van te presenteren, dat AI kan helpen met het vertalen van lesmateriaal voor jonge kinderen. Dat is wensdenken, die technologie is er niet, en omdat sommige talen nu eenmaal hele kleine datasets hebben, komt die er ook niet omdat er niet genoeg data is om op te trainen. En zelfs in het hypothetische geval dat alle talen net zo goed worden als Engels, dan nog horen hallucinaties die er nu eenmaal bij, zelfs Sam Altman, ik kan dat niet vaak genoeg herhalen, geeft dat toe, en deze week sloot Sandar Pichai, de baas van Google zich daar ook bij aan.

Het gelijkmakende effect (om heel wat redenen niet waar) dat hier gepropageerd wordt is dus niet te bewijzen, en zal kinderen uit high resource talen, vaker westerse landen, heel anders helpen dan kinderen uit andere talen, waarvoor het misschien wel zo slecht werkt dat het niet te gebruiken is. Hoe slecht of onbruikbaar? Dat weet je het als docent niet, want je kiest er in dit scenario blijkbaar voor om je leerlingen iets aan te bieden dat je zelf helemaal niet kan lezen.

En zulke dingen zelf graag willen uittesten, dat is nog één ding; ik vind het niet verstandig, maar ik sta voor de autonomie van docenten. Maar in een wereld waarin het begrip van computers zo laag is bij zoveel mensen, roepen dat iets kan dat niet kan, is kwalijk. En roepen dat het moet omdat we anders kwetsbare kinderen te kort doen, is nog kwalijker.

[[1]]: Net als veel andere wetenschappers van buiten de informatica gebruikt Bender altijd aanhalingstekens als ze het over AI heeft, omdat het geen echte artificial intelligence is. Ik vind dat een zinnig standpunt, maar het maakt lezen wel erg lastig.

Voor wie is literatuur, deel twee?

Lezen, mijn vaste lezers weten het, is mijn grote liefde na programmeren. Maar welke verhalen we mogen lezen, waarderen of verguizen blijft een worsteling in het moderne leven waar meer stemmen dan ooit te horen zijn. Eerder schreef ik al over hoe ik me het meest thuisvoel in verhalen van en over vrouwen, die meetal uit de literatuur worden gemanouvreerd en geparkeerd in het hoekje romance, door "sociale structuren die het bestaan van dit soort classificaties veroorzaken en in stand houden." En dit gaat niet alleen over wat literatuur is, maar ook over wat je ervan mag vinden.

Thomas Heerma van Voss is dit jaar de Vrije schrijver van de VU een mooi programma dat schrijvers aan de universiteit verbindt. Hij schreef erover voor De Lage Landen, met humor: "Voortdurend heb ik het vreemde gevoel dat ik een leraar speel, dat ik imiteer wat ik anderen ooit heb zien doen." Wat klinkt dat als leraar bekend, je doet een beetje wat je denkt dat leraar zijn is.

Maar zijn docentschap gaat niet gemakkelijk, ook al herkenbaar! Studenten willen helemaal niet leren wat hij ze bij wil brengen, en daarop reflecteert hij. De studenten hadden tot zijn verbazing moeite met een heftig stuk (hij noemt het niet maar het kan niet anders dan dit stuk van Rob van Essen zijn). Ze vinden het "te vernederend", "Het kan niet wat die gasten doen" en "Die mannen gaan te ver, dit hoort niet."

Heerma van Voss maakt zich, zo schrijft hij, zorgen over de leesvaardigheid van jongeren, die veroorzaakt wordt door het doceren van "concreet aanwijsbare leesstrategieën, niet op interpretatie of gevoel". Ach ja, ik deel de zorgen over de leervaardigheid wel, maar ik denk dat het in deze kwestie erg meevalt, want als ik het zo lees hebben de studenten het stuk niet alleen begrepen, en hebben ze er ook wat bij gevoeld door zorgvuldige interpretatie. Precies wat je wilt dus.

Maar Heerma van Voss heeft toch een probleem met wat er gebeurt, want de gevoelens de die studenten ervaren, zijn de verkeerde gevoelens!!

ze [lazen] moreel, zonder ruimte voor de lucht of ruis die bij het leven horen.

Het is bijna ironisch te noemen, echt, want Heerma van Voss zegt juist dat hij studenten allereerst vrijheid mee wil geven:

Een woord dat ik in die colleges creatief schrijven voortdurend herhaalde, in allerlei contexten en met allerlei andere aanleidingen, was “vrijheid”.

Sure, maar dus niet de vrijheid om kritisch te zijn op een stuk waarin mensen een man tegen zijn zin in dingen aandoen. Neeeeee, stop, jullie doen vrijheid fout jongens en meisjes! Ze zijn niet echt vrij, die aandrang moet ergens vandaan komen. Die schuldige is, zo zegt Heerma van Voss, de toenemende "aandacht voor structurele discriminatie en misogynie" Jaja, en dat is natuurlijk ook goed, haast hij zich erbij te zeggen, omdat het "ervoor heeft gezorgd dat sommige woorden gelukkig niet meer breeduit geaccepteerd worden."

Maar het zorgt er ook voor dat studenten tere zeurpietjes zijn geworden die nergens meer tegen kunnen:

Hun ethische kompas was zo strikt afgesteld en ze koppelden taal zo expliciet aan de werkelijkheid, dat een wezenlijk deel verdween van wat literatuur zo boeiend kan maken.

Ik moest denken aan het boek Craft in the real world, dat ik een aanrader vind voor iedereen die taalonderwijs geeft, misschien moet ik Heerma van Voss een exemplaar cadeau doen! Het is geschreven door Koreaans-Amerikaanse schrijver Matthew Salesses. Het boek legt uit hoe je in workshop, een lessetting waar studenten stukken schrijven en er dan van elkaar en de docent feedback op krijgen, altijd naar een wit, mannelijk, middenklasse-narratief gestuurd wordt. Die lezer hebben mensen nu eenmaal op het oog. Als je bijvoorbeeld een Koreaans gebruik of gerecht beschrijft, moet je dat toelichten omdat 'je publiek' het anders niet snapt. Maar, zo zegt Salesses, dat is misschien als je zelf tot een minderheid behoort, jouw publiek niet, en dus geen zinnige feedback. Er is, met andere woorden, altijd een impliciete lezer voor een boek, en wie je als proeflezer denkt dat dat is. Dus als Heerma van Voss zegt dat

Literatuur draaide toch ook juist om werelden die je niet kent, om gedrag dat anders is dan hoe jijzelf je opstelt of wilt dat mensen zich gedragen? (emphasis mine)

Wie is die jij hier, en hoe denkt die? Toen ik als kind Nederlandse literatuur las, bijvoorbeeld Tirza van Grunberg, het boek dat Heerma van Voss naar eigen zeggen "de literatuur in trok", dacht ik vooral: ik ken deze wereld al. Ik ken in de echte wereld al mannen die er ongezonde relaties met vrouwen op na houden, soms met gruwelijke gevolgen. Femicide noemen we dat nu, toen kende niemand dat woord. Ik las de Ontdekking van de Hemel, en ja dat vond ik net als iedereen meeslepend, maar ik dacht ook: ik ken deze wereld al, de wereld waarin vrouwen bijrollen zijn, muses at best; Ada in het verhaal alleen relevant als partner, of meer nog, als moeder.

Heerma van Voss vraagt zich over Tirza af hoe het kon dat hij toch zo met een zo afschuwelijke hoofdrolspeler mee kon leven?

Ik fantaseer dat ik in zijn collegezaal zit en als een Hermelien mijn vinger de lucht in laat schieten. Meester! Ik denk dat ik deze weet!! Het komt omdat het een verhaal is vanuit het perspectief van een man in de wereld, en jij bent een man in de wereld. Met zo'n mislukte carrière hebben we geleerd mee te leven, zo erg zelfs dat het ombrengen van je eigen kind ergens best wel redelijk lijkt. Net zoals Kluun vreemdgaan terwijl je vrouw sterft aan kanker ergens best wel redelijk liet lijken. Maar hij had toch ook verdriet?

Heerma van Voss lijkt te denken dat er in iedereen zo'n stiekemerd ziet, met vieze, edgy ideetjes:

Probeer eens te bedenken wat je stiekem denkt maar niet hardop durft te zeggen, wat je wilt doen maar door beleefdheid of door de werking van de wet niet doet. Daar ergens zit een verhaal, dat wil ik van jullie lezen.

Waar komt die aandrang dan vandaan, zouden we ons ook hier kunnen afvragen? Waarom is het creatief juist om moreel onjuist te zijn? Creativiteit, lezen we hier tussen de regels door—maar dat kan ik want ik ben uit 1984 en mijn leesvaardigheid is dus niet stukgemaakt door de moderne woke wereld—is de regels breken en dingen zeggen die eigenlijk niet kunnen, zodat de lezer zich lekker kan wentelen in een fikse dosis verwerpelijkheid. Hmmmm, smullen!

Maar ik moet me in de echte wereld al voortdurend inleven in verwerpelijke mensen. Ik moet het normaal vinden dat er een iemand bestaat die 1000 miljard "verdiend" heeft, terwijl hij ondertussen heeft bijgedragen aan 600.000 sterfgevallen door het stoppen van hulp van USAID. Ik moet me inleven in de allermachtigste man van de wereld die vrouwen bij de pussy grabt en vrouwelijke journalisten uitscheldt voor varkentje. Ik moet me inleven in mannen die het zo zielig vinden dat vrouwen hun kamerzetels, leerstoelen of plekken aan de bestuurstafel "afpakken". Vergeef me als ik het niet zo'n feestje vind om dat in mijn vrije tijd ook nog eens te doen.

Als we wat literatuuranalyse a la Salesses op het verhaal van van Essen loslaten, zien we dat hij kiest voor het perspectief van brallende studenten, die na een avondje uit denken de boel nog eens af te maken met wat grensoverschrijdend gedrag, en dit is als je uit die cultuur komt een herkenbaar verhaal. Ik mag hopen dat we niet allemaal zwervers hebben ontvoerd, maar het studentenleven zit vol verhalen over kamers van huisgenoten ontsierd met meel of postits, en fietsen of diezelfde huisgenoten in grachten gesmeten. Deed je het niet zelf, dan hoorde je er wel verhalen over. Wie zich daarín thuisvoelt, voelt zich thuis in de hoofdpersonen, en vanaf daar is het misschien maar een kleine overdrijving om een zwerven mee naar huis te nemen.

Maar ben je, I don't know, moslim of eerstegeneratiestudent, dan ken je die cultuur helemaal niet zo intiem, en dan leest dit verhaal als wat het is mannen die over grenzen gaan en dat zelf heel geestig vinden. Of groei je op in een gezin waar jouw ouders en hun vrienden dan misschien geen zwervers zijn, maar wel schoonmakers of immigranten—precies die mensen waarover in het verhaal letterlijk heen gestapt wordt, en in de echte wereld metaforisch—dan identificeer je je misschien meer met de zwerver dan met de balletjes.

De vraag is volgens mij niet of deze studenten een hele andere, door de moderne wereld gevormde, moraal hebben dan Heerma van Voss. Misschien komen ze uit een andere wereld, met andere ervaringen, en lezen ze daarom het verhaal op een andere manier. En misschien hebben ze vanuit die wereld hele andere wensen en behoeftes en verhalen, die het waard zijn om gelezen te worden.

Het mooiste van leraar zijn is, vind ik, dat studenten je verrassen, jouw overtuigingen bevragen en je steeds weer laten denken: "is dat eigenlijk wel zo?". Het zou mooi zijn als de Heerma van Voss het Vrije Schrijverschap gebruikt als een manier om te leren en te ontdekken met de studenten samen, in plaats van zichzelf na een beetje worsteling snel weer terug te trekken in het veilige bolwerkje van de literatuur en vanaf daar vragen te stellen over het gedrag van zijn studenten.

Goed nieuws

Het allerbeste nieuws van de week, als je het mij vraagt, NOS stories lanceert een eigen website. Veel te lang zijn we allemaal (ook ik) van de socials van big tech afhankelijk geweest, we moeten content in eigen beheer houden, en hoe fijn is het als de NOS daarin voorop loopt. En voor de "daar gaat toch niemand op kijken" zeurpieten, daar gaat het niet om. Het gaat erom dat als er weer een platform klapt of uit de mode raakt, dat NOS dan nog steeds alles bij elkaar heeft staan. Enige minpuntje: je kan niet zoeken, maar misschien komt dat nog!

De klimaattop was geen succes, helaas, maar toch gaat het hard met renewable energy.

Goed nieuws of slecht nieuws, maar in ieder geval nieuws, er is dit jaar minder instroom bij universiteiten, meldt NRC. Ergens vraag ik me echt af of dit nu werkelijk slecht nieuws is. Was het niet dat we een heel pervers financieringsmodel hadden waarbij minder studenten minder geld en dus misschien wel ontslagen betekent, dan zou wat minder studenten goed nieuws kunnen zijn, en betekenen dat ze meer aandacht kregen, dat docenten minder werkdruk zouden ervaren en andere, fijne, dingen!

En dit is zeker wel goed nieuws, leerlingen, zo schrijft docent Thomas van Lier in Volkskrant blijken het eigenlijk heel leuk te vinden om met de hand te schrijven en zo hun gedachten te ordenen, hetgeen henzelf verbaast! Dit is ook mijn ervaring, het is heel hard werken om ze daar te krijgen, maar als het lukt om ze een klein stukje laten lezen en dan daar wat over te laten zeggen of schrijven, maar ze vinden het echt leuk en zijn dan zo trots op! Heel anders, dat snappen ze heus, dan iets uit de machine toveren.

De Epstein files, ja, er is veel over te zeggen, maar het leukste misschien dat je erbij kan pakken is dit stuk uit NY magazine dat vooral de menselijke, kneuzige kant van de rich and famous laat zien. Het zijn net mensen...

Wat precies niet net mensen zijn... de "mensen" op deze muurschildering in Kingston (bij London) die met AI gemaakt is. Ik probeer niet te veel synthetische afbeeldingen te delen, maar deze zijn zo overduidelijk mislukt, en ook gewoon te lekker om te laten liggen, OMG. Jeroen Bosch is er niks bij, maar die deed het tenminste met opzet.

En tot slot nog even deze fijne berichtgeving op WIRED: verzet tegen datacentra neemt toe!

Slecht nieuws

Er is geen goede manier om vrouw te zijn, en ook gelukkig, don't I know it. Ben je man, dan is een shortcut naar een fijn leven—of althans een leven waarin je geprezen wordt—namelijk door gewoon een stoere man te zijn en dat is, aldus dit recente paper "confident, assertive, ambitious, competitive, leaders, to take risks, negotiate, and self-promote". Je zit dan natuurlijk wel op een hele smalle bandbreedte, een "restricted path" noemt het paper dat, en dat is niet fijn als je je zorgzaam, zacht of empathisch wil opstellen. Maar voor vrouwen is we gewoon geen winst te behalen dat "is expected to be praised and not criticized. Women conforming to the male stereotype are expected to be praised but also criticized. Women not conforming the male stereotype are expected to avoid criticism but not be praised."

Meer AI hoera? Nou niet voor de planeet. AI gebruikt nu al 1.5% van alle energie wereldwijd, en dat gaat minstens verdubbelen in 2030. En veel AI zit nu, of zal straks zitten in Internet of Things, Alexa's maar ook steeds meer smart wearables daar zullen er in 2023 29 miljard van zijn, dus bijna 4 per persoon, en just dat soort apparaatjes gaan maar kort mee, en hebben vaak vervuilende batterijen nodig.

En AI blijkt ook niet echt te helpen bij het selecteren van de juiste kandidaten voor banen, in recruitment wordt AI echt al veel gebruikt en daar wordt ook weer onderzoek naar gedaan. Ik kan het niet beter zeggen dan dit stuk in FT:

Another way of putting all of this is that the use of LLMs in job applications made the market much less meritocratic, with a 19 per cent fall in hiring for the most capable workers and a 14 per cent boost for the least capable. Oh, and the number of applications and length of cover letters roughly doubled, meaning more time needed to sift through less useful and often actively unhelpful submissions. Good job, everyone!

Vorige week nog een complimentje over de EU en tech, nu... een minpuntje. De EU schendt zijn eigen AI regels door chatGPT te gebruiken voor beleidsstukken. En dat werd ook nog eens heel knullig duidelijk want ze hadden "source=chatgpt" in de link laten staan!

Geniet van je boterham!

English

First, some good news! On Tuesday, I attended the book launch of Niet onze AI (Not Our AI) by Gabriela Obispa and Laurens Vreekamp, and it was awesome. Their book is about all the perspectives that big tech doesn't normally share. They also talked about their book on De nieuws BV.

Sounds good? I have 10 books to give away, and you can win one (sadly, the book is Dutch)! You hardly have to do anything, just reply to this email to say you want one. And if you email me, you can of course also take the opportunity to ask me a reader question or something else!

You have to use AI, no, not like that!

There was some fuzz at HAN (University of Applied Sciences in the east of the Netherlands) because a lecturer gave a so-called "agentic: AI access to their learning management system (LMS), which also contained student data, meaning that the AI could read and send data on its own. That's not allowed, because it poses a risk of data breach, which HAN is now investigating.

This teacher was criticized on social media, especially because he doesn't seem to regret his actions at all. And of course that's justified, this is not allowed. But... I've heard colleagues at VU University Amsterdam explain exactly the same plan with a straight face! Yes, let's link an AI to our LMS Canvas because students find it so difficult to work with!

If you are bombarded all day long with "AI hallelujah" stories from your colleagues, is this really so surprising? These are the words of some HAN colleagues in SAM, their journalistic (but HAN-independent) platform:

That is precisely why our message is: get started with it. As some have fortunately been doing for some time. Use it, experiment with it, and learn from it. And learn from each other, from the frontrunners and best practices.

This seems to me to be exactly what the teacher in question did: get started. The teacher has no regrets, he says, "because now there will finally be research into what is and isn't possible with AI", and you know... I actually agree with that. It's absolutely awful that personal data may have been leaked; that's no way to treat your students. But it's good that there is apparently a line somewhere that even the institute of higher education says: this is not allowed. Better than weak promises to students that your personal data will not be permanently (Dutch) shared with foreign parties.

Growing up smartphone-free

You can't have missed it if you're on LinkedIn in the Netherlands: there's a BOOK about growing up without a smartphone. There is a lot to say about it, but fortunately, developmental psychologist Wouter van den Bos of the University of Amsterdam has already done a very good job of that on LinkedIn. His main conclusion is that, although he thinks it is a good idea to limit smartphone use, which I agree with, the book "presents all kinds of negative consequences without nuance, as if they have all been clearly established." He calls these omissions of "scientific insights, and especially the guidelines supported by the government" unhelpful. And of course, he is not the first to say such things. Critics have long questioned the work of Jonathan Haidt, from which SVO has clearly learned many lessons.

I would like to go a little further, because I think it is irresponsible. What is happening here is that a group of Dutch people with enormous media reach are saying that what science finds does not matter if they themselves believe something else. The fact that we (myself included) happen to agree with most of the conclusions does not mean that we, as scientists, should not oppose this kind of thing, because next time the celebrities will be peddling nonsense about things we no longer agree with. Actually, the book resembles a "science is just an opinion" show, of which part 1 was rightly criticized [[5]] and the same should happen here.

Secondly, this is yet another example of the power of the upper-middle class, which is used solely to improve their own living environment, rather than to improve the world's major systems. Yes, smartphones are rubbish, but why is that? Is it because of the device itself? No, right? You could also read Wikipedia on it for free and make yourself super smart! Or you could buy digital books and always read some world literature at the bus stop. That focus on the thing, rather than the software and the companies behind it, betrays a fatalistic worldview with little optimism about what a phone could be and do. I attribute that mainly to a lack of knowledge of the tech itself; if you know how it can be done, you want to work towards that.

All the firepower behind this book and this movement could also have been united in lobbying campaigns against, for example, Meta, which sees the phone not as a medium for communication, but for espionage, and social media companies that exploit the human desire to stay in touch with each other and exacerbate polarization, see also this very clear graph from FT.

As adults, we are also becoming less social, writes Damon Beres in The Atlantic, and that is certainly not only due to social media, but it does not help. Beres' excellent piece on Facebook hits the nail on the head: Facebook may once have been a genuine place to stay in touch with friends, but it is no longer a place for real social contact. It starts out nice and fun, but eventually a revenue model is needed, and then you get bubbles, advertisements, and all those other things that are at odds with human contact, i.e., anti-social, a term that I myself have already used in NRC. Especially now that social media is focusing on AI companions, friends, and therapy, where no real people are involved anymore. Why ban smartphones for children, but accept all this as a law of nature?

Speaking of social media, by the way, does it threaten democracy? Fortunately, there are people who are concerned about this. The Dutch media wrote this week in an urgent letter:

After all, media production, presentation, and consumption are driven by technology; the two policy areas can no longer be separated.

It's nice to hear such a sensible and unanimous story! So the government must “tackle tech giants who steal our content without permission.” Yes, it must, that is what is needed to make the world a better place, for adults and for young people. Another world is possible, and we must work towards it. It's fine if you don't give your child a smartphone, that's a reasonable position in the world we live in, but let's also think about how we can make phones and the whole ecosystem around them safe and enjoyable, otherwise we'll get nowhere.

[[5]]: A mildly famous Dutch person said, in the Covid pandemic that science was just an opinion and she was ridiculed for this extensively.

Big as true

Unscientific thinking à la Haidt and his fans can of course also be seen around AI (sometimes propagated by the same people).

The incomparable Emily M. Bender, known of course for the term "stochastic parrot", beautifully described a few years ago in a profile in NRC , and from her book and podcast with Alex Hanna, wrote a great piece last week about an AI summit hosted at the Dalai Lama Library in India (you get to experience some things as a scientist!). You can watch her entire lecture, by the way; I always find her sharp and entertaining.

But for me, the most important thing she writes in her reflection on the event is that there are two conversations going on at the same time. There are conversations about "the actual technology" the things that are currently being sold as 'AI' [[11]], chatGPT, copilot, etc. Those things may or may not be useful, but they are things that exist; you can point to them, measure them, or play with them. On the other hand, as Bender says, you have "something that does not exist, but if it did would change absolutely everything (the imaginary, magical ‘AI’)". A few weeks ago, I referred to this as wishful thinking about AI.

And once you have this frame of reference, you see that the newspapers are really full of wishful thinking. Last week, for example, I saw a, to be fair, somewhat nuanced article about AI in NRC. Technology, they say, is not the holy grail, and they also mention, wonderfully, Audrey Watters!

Always the same promise, always the same miscalculation. Teachers, with their professionalism and interpersonal skills, are and will remain irreplaceable. Fortunately.

But technology is changing the teaching profession, and we have to go along with that, pedagogically and critically; those are also meaningful points of view. The authors say that critics (I include myself among them) always talk about disadvantages, such as

from ecological footprint to privacy and bias. These are issues that we should not trivialize. On the contrary: we need a critical, normative, and practical attitude.

According to the authors, we should no longer ask ourselves whether "AI is biased or not, but whether people without AI have more or less bias and footprint." AI may have a bias, but so do people! And maybe AI can remedy that bias? Yes, it could, but CITATION NEEDED, I think. I have evidence to the contrary, as I wrote earlier this year (Dutch):

9% of doctors in the US are women, but Stable Diffusion only shows one for 7% of the "create a doctor" prompts.

So I don't need to wonder whether people with or without such a tool have more bias, I already have the answer, and that answer is: yes. By simply asking such a question as if we have no idea how things work, the burden of proof is shifted to people like me who who have to explain and explain and explain.

This piece also misses the mark when it comes to the positive impact of AI, because without any substantiation, it doesn't even ask questions anymore, but simply posits advantages. For example:

Take the linguistic dimension. AI tools create unique opportunities for super-diverse classes. A chatbot can support students in learning Dutch, whereby knowledge in their home language is not a barrier but is instead used as a didactic tool. The chatbot can provide explanations in the home language, translate, and thus bridge the gap between what students already know and the Dutch they are learning. (emphasis mine, translated from Dutch)

Ah, yes, okay, AI can translate... I also have some notes about this in my notebook, this paper for example, which I always show in my lectures when discussing AI translation.

The paper clearly shows that a statement such as "a chatbot can translate" depends heavily on which language you are talking about. As you can see in this table, there is a big difference between languages, and in general, the more data there is for a language (further to the right), the better the models perform (lighter box). And note that this is not a general language model like ChatGPT, but specially created translation models.

This leads to funny mistakes, which you can also find in the paper:

Because newspaper headlines are not as common in datasets as regular sentences, models quickly fail in this area. This also applies to other unusual texts, such as literary works:

I always say that if you are afraid that robots will soon come and get you out of bed, it is best to put some Estonian literature on your nightstand to scare them off.

Moreover, and again, I can't believe that as a computer scientist I have to explain this again, language is highly context-dependent. Take a look at this cute little sentence: "Sinterklaas put a present in my shoe". [[6]] What is a good translation for this? Well, that depends, doesn't it? Are you in the Netherlands? Then it's "Sinterklaas put a present in my shoe", most likely if a child wants to translate it at school in the Netherlands. But if you're translating for an English-language context, in a story about receiving presents in your childhood, then "Santa Claus put a present in my sock" is better. You can't just translate that sentence without knowing what it's about.

It's like the headline of this piece. In Dutch I wrote: "Groot als waar" which is a direct translation of "Big if true", which people often write in headlines that are highly improbable. But in English, you got just "Big if true", which is not wrong, but you all you miss the part of the joke that's about translating, and that it is translated without good context, which is the point.

These are just a few tinitiny examples. In the translation work we did for Hedy, we constantly ran into all kinds of contexts that had to be translated with cultural sensitivity. A door in a haunted house behind which stands a mummy, a zombie, or a clown? How do you translate that into Arabic, where clowns are not generally associated with anything scary (even in Dutch, I think that's a recent phenomenon!)? An order kiosk at McDonald's? Yes, we understand it in Botswana, but a food truck with meatballs is much more recognizable to our students.

And we don't do this just for fun and inclusivity; the more familiar the context, the easier it is to learn, for example, problem-solving skills. In the well-known Wason Selection Task, people make a lot of mistakes if they don't understand what the puzzle is about, but very few if it's in an unfamiliar domain. Youtuber Steve Mould explains it clearly in this fun video.

Okay, one more thing, and I promise I'll stop after that because the most common complaint about this newsletter is that it's too long... In Arabic, you don't write (short) vowels. If English did the same, thn th rst f th sntnc would look lik ths. That's fine for an experienced reader, of course, but it relies on a large vocabulary to be able to guess which word is there. Beginners usually learn Arabic with the short vowels written out, which is how I usually read it myself because my Arabic isn't very good.

But most non-Arabic native speakers don't know this, so if they were to extract teaching materials from an AI with the prompt "translate this into Arabic", no short vowels would appear. And even if you ask ChatGPT to translate the Sinterklaas sentence by a child of about 8, you won't get any short vowels.

When I asked where the short vowels were, I got the response thay those aren't typically written unless it's for kids until 7 or 8!!! One more proof they don't understand what you are for.

And "better prompting" is obviously not a solution because Dutch teachers have no idea about short vowels in Arabic, or whatever other linguistic quirks and peculiarities languages have!

Intermezzo: But we have to learn to work with it!

I would like to point out once again that the above is another resounding counterexample to the idea that we "have to work with AI" as teachers in order to understand it better, as promoted again this week by Dutch educators union AOb. Trade unions are no longer what they used to be, I guess. How on earth are you ever going to find out how short vowels work in Arabic by prompting more and better? You don't know what you don't know, so you can't ask!

And with all due respect to teachers everywhere, I wholeheartedly agree with Jacquelien Bulterman, for example, who writes that teaching is by definition an investigative profession, but trying is not the same as researching. Why don't we just wait patiently until science has figured out whether and how AI fits into education? As the Chronicle of Higher Education recently wrote:

we should train novices based on the practices of disciplinary experts who have achieved AI fluency in their discipline. Unfortunately, there aren't any such experts yet.

So as long as we don't know, shouldn't we just teach the old-fashioned way? That, too, is acknowledging the existence of AI.

Long story still quite long, haha, but there are serious problems with both translation, making it context-sensitive, and (see above) for some languages even displaying it properly on the computer and on paper for a whole bunch of languages. If you, as a teacher, start using automatic translation tools, mistakes will creep in that you won't see. And as a teacher, that's even worse because your students may not see those mistakes either and learn things incorrectly.

So it's quite a claim to make, without presenting any further evidence, that AI can help with translating teaching materials for young children. That's wishful thinking; the technology doesn't exist, and because some languages simply have very small datasets, it's not going to happen because there isn't enough data to train it. And even in the hypothetical case that all languages become as good as English, hallucinations are still part of the process, even Sam Altman, I cannot repeat this often enough, admits this, and this week, it turns out, Sandar Pichai, the boss of Google, also agrees.

The democratizing effect (which is not true for many reasons, as I write before in Dutch) that is being promoted here cannot be proven, and will help children from high-resource languages, more often Western countries, very differently than children from other languages, for whom it may work so poorly that it is unusable. How badly or unusable? As a teacher, you don't know, because in this scenario you are apparently choosing to offer your students something that you yourself cannot read at all.

Wanting to test such things yourself is one thing; I don't think it's wise, but I support the autonomy of teachers. However, in a world where so many people have such a low understanding of computers, claiming that something is possible when it is not is reprehensible. And claiming that it must be done because otherwise we are failing vulnerable children is even more reprehensible.

[[11]]: Like many other scientists outside the field of computer science, Bender always uses quotation marks when she talks about AI, because it is not real artificial intelligence. I think that's a sensible position, but it does make reading very difficult.

[[6]]: Sinterklaas is the Dutch version of Santa Claus, the OG Santa, you might say! Ours puts gifts in shoes and we celebrate his birthday on December 5th with presents and poems.

Who is literature for, part two?

Reading, as my regular readers know, is my great love after programming. But which stories we are allowed to read, appreciate, or disparage remains a struggle in modern life, where more voices than ever are being heard. I have written before about how I feel most at home in stories by and about women, which are usually maneuvered out of literature and parked in the romance corner by "social structures that cause and perpetuate the existence of such classifications".

And this is not only about what literature is, but also about what you are allowed to think of it. Thomas Heerma van Voss is this year's Writer in residence at VU University, a wonderful program that connects writers to the university. He wrote about it for De Lage Landen, with some humor: "I constantly have the strange feeling that I am playing a teacher, that I am imitating what I have seen others do." (translated from Dutch, as all quotes from the piece that follow). That sounds familiar as a teacher; you do a little bit of what you think being a teacher is.

But his teaching is not easy, even though it is recognizable! Students don't want to learn what he wants to teach them, and he reflects on that. To his surprise, the students had difficulty with a violent piece (he doesn't name it, but it can only be this piece by Rob van Essen). They find it “too humiliating”, “What those guys are doing is unacceptable” and “Those men are going too far, this is not right.”

Heerma van Voss writes that he is concerned about the reading skills of young people, which are caused by teaching “concrete, identifiable reading strategies, not interpretation or feeling.” Well, I share the concerns about learning skills, but I think that in this case it's not so bad, because as I read it, the students not only understood the piece, but also felt something through careful interpretation. Exactly what you want.

But Heerma van Voss still has a problem with what is happening, because the feelings the students are experiencing are the wrong feelings!

They [read] morally, without room for the space or messiness that are part of life.

It's almost ironic, really, because Heerma van Voss says that he wants to give students freedom first and foremost:

A word that I constantly repeated in those creative writing lectures, in all kinds of contexts and for all kinds of other reasons, was “freedom”.

Sure, but not the freedom to be critical of a piece in which people do things to a man against his will. Nooooo, stop, you're doing freedom wrong, boys and girls! They are not really free; that urge must come from somewhere. According to Heerma van Voss, the culprit is the increasing "attention to structural discrimination and misogyny." Yes, yes, and that is of course a good thing, he hastens to add, because it "has ensured that some words are fortunately no longer widely accepted."

But it also means that students have become precious babies who can't handle anything anymore:

Their ethical compass was so strictly calibrated and they linked language so explicitly to reality that a significant part of what makes literature so fascinating disappeared.

It reminded me of the book Craft in the Real World, which I highly recommend to anyone who teaches language. Maybe I should give Heerma van Voss a copy as a gift! It was written by Korean-American author Matthew Salesses. The book explains how in workshops, a teaching setting where students write pieces and then receive feedback from each other and the teacher, you are always guided towards a white, male, middle-class narrative. That is simply the reader people have in mind. For example, if you describe a Korean custom or dish, you have to explain it because ‘your audience’ won't understand it otherwise. But, Salesses says, if you yourself belong to a minority, your audience may not, and so your feedback may not be meaningful. In other words, there is always an implicit reader for a book, and who you think that is as a proofreader. So when Heerma van Voss says that

Literature was also about worlds you don't know, about behavior that is different from how you yourself behave or want people to behave? (emphasis mine)

Who is that "you" there, and how does that person think? When I read Dutch literature as a child, for example Tirza by Grunberg, the book that Heerma van Voss says "drew me into literature", I mainly thought: I already know this world. In the real world, I already know men who have unhealthy relationships with women, sometimes with horrific consequences. We now call that femicide, but back then no one knew that word. I read The Discovery of Heaven, and yes, like everyone else, I found it compelling, but I also thought: I already know this world, the world in which women are supporting characters, muses at best; Ada in the story only relevant as a partner, or even more so, as a mother.

Heerma van Voss wonders about Tirza: how could he empathize so much with such a horrible protagonist?

I imagine myself sitting in his lecture hall and, like Hermione, shooting my finger into the air. Professor! I think I know this one! It's because it's a story from the perspective of a man in the world, and you are a man in the world. With such a failed career, we have learned to empathize, so much so that killing your own child seems quite reasonable. Just as Kluun's cheating while his wife is dying of cancer seemed quite reasonable. But he was sad too, wasn't he?

Heerma van Voss seems to think that there is a secretive person in everyone, with dirty, edgy ideas:

Try to think of what you secretly think but don't dare to say out loud, what you want to do but don't do out of politeness or because of the law. There's a story in there somewhere, and I want to read it from you.

Where does that urge come from, we might ask ourselves here too? Why is it creative to be morally wrong? Creativity, we read between the lines here—but I can do that because I'm from 1984 and my reading skills haven't been ruined by the modern woke world—is breaking the rules and saying things that aren't really allowed, so that the reader can revel in a hefty dose of reprehensibility. Hmmmm, delicious!

But in the real world, I already have to empathize with reprehensible people all the time. I have to find it normal that someone exists who has "earned" 1000 billion dollars, while at the same time contributing to 600,000 deaths by stopping USAID aid. I have to empathize with the most powerful man in the world who grabs women by the pussy and calls female journalists pigs. I have to empathize with men who find it so pathetic that women are "taking away" their armchairs, university chairs, or seats at the boardroom table. Forgive me if I don't find it particularly enjoyable to do that in my spare time as well.

If we apply some Salesses-style literary analysis to van Essen's story, we see that he chooses the perspective of rowdy students who, after a night out, think they can finish things off with some transgressive behavior, and if you come from that culture, this is a familiar story. I hope we haven't all kidnapped homeless people, but student life is full of stories about roommates' rooms defaced with flour or post-its, and bicycles or those same roommates thrown into canals. If you didn't do it yourself, you heard stories about it. Those who feel at home in that culture will feel at home with the main characters, and from there it may only be a slight exaggeration to take a homeless person home with you.

But if you are, I don't know, Muslim or a first-generation student, then you are not so familiar with that culture, and then this story reads as what it is: men who cross boundaries and find it very funny. Or if you grow up in a family where your parents and their friends may not be vagrants, but cleaners or immigrants—precisely the people who are literally stepped over in the story, and metaphorically in the real world—then you may identify more with the vagrant than with the balls.

I don't think the question is whether these students have a completely different morality, shaped by the modern world, than Heerma van Voss. Maybe they come from a different world, with different experiences, and that's why they read the story differently. And maybe, from that world, they have completely different desires and needs and stories that are worth reading.

The best thing about being a teacher, in my opinion, is that students surprise you, question your beliefs, and make you think again and again: "is that really true?". It would be nice if Heerma van Voss used the Writers in Residence Program as a way to learn and discover together with the students, instead of quickly retreating to the safe haven of literature after a bit of struggle and asking questions about his students' behavior from there.

Good news

The best news of the week, if you ask me, is that NOS stories is launching its own website. For far too long, we have all (myself included) been dependent on the social media platforms of big tech. We need to keep content under our own control, and how wonderful it is that the NOS is leading the way in this. And for the "nobody's going to look at that" complainers, that's not the point. The point is that if another platform crashes or goes out of fashion, NOS will still have everything together. The only downside: you can't search, but maybe that will come!

The climate summit was not a success, unfortunately, but renewable energy is still growing rapidly.

Good news or bad news, but news nonetheless, there are fewer new students enrolling at universities this year, reports NRC. Somewhere I really wonder if this is really bad news. If it weren't for the fact that we had a very perverse funding model in which fewer students meant less money and therefore possibly layoffs, then fewer students could be good news, meaning that they would receive more attention, that teachers would experience less work pressure, and other nice things!

And this is definitely good news: students, writes teacher Thomas van Lier in Volkskrant, actually really enjoy writing by hand and organizing their thoughts that way, which surprises them! This has also been my experience. It takes a lot of hard work to get them there, but when you manage to get them to read a short piece and then say or write something about it, they really enjoy it and are so proud of themselves! They understand that it's very different from conjuring something up on a machine.

The Epstein files, yes, there's a lot to say about them, but perhaps the best thing you can take from them is this piece from NY magazine, which mainly shows the human, vulnerable side of the rich and famous. They're just like people...

What exactly are not just like people... the "people" on this mural in Kingston (near London) that was created with AI. I try not to share too many synthetic images, but these are so obviously failed, and also just too good to pass up, OMG. Jeroen Bosch would love this, but at least he did it on purpose.

And finally, this great report on WIRED: resistance to data centers is growing!

Bad news

There is no right way to be a woman, and fortunately, don't I know it. If you are a man, there is a shortcut to a good life—or at least a life in which you are praised—namely by simply being a tough guy, which, according to this recent paper, means being "confident, assertive, ambitious, competitive, leaders, to take risks, negotiate, and self-promote". Of course, this puts you on a very narrow path, which the paper calls a "restricted path", and that's not nice if you want to be caring, gentle, or empathetic. But for women, there's simply no gain to be had in "being expected to be praised and not criticized. Women conforming to the male stereotype are expected to be praised but also criticized. Women not conforming to the male stereotype are expected to avoid criticism but not be praised."

More AI, hooray? Well, not for the planet. AI already uses 1.5% of all energy worldwide, and that will at least double by 2030. Much AI is now, or will soon be, in the Internet of Things, Alexas, but also increasingly in smart wearables, of which there will be 29 billion in 2023, so almost 4 per person, and just those kinds of devices have a short lifespan and often require polluting batteries.

AI also does not seem to really help in selecting the right candidates for jobs. AI is already widely used in recruitment, and research is being done on this as well. I cannot say it better than this article in the FT:

Another way of putting all of this is that the use of LLMs in job applications made the market much less meritocratic, with a 19 percent fall in hiring for the most capable workers and a 14 percent boost for the least capable. Oh, and the number of applications and length of cover letters roughly doubled, meaning more time needed to sift through less useful and often actively unhelpful submissions. Good job, everyone!

Last week, we had a compliment about the EU and tech, but now... a negative point. The EU is violating its own AI rules by using ChatGPT for policy documents. And that became very awkwardly clear because they left "source=chatgpt" in the link!

Enjoy your sandwich!