AI in week 50

Goed nieuws: de kerndoelen Digitale Geletterdheid zijn goedgekeurd, dus kinderen in Nederland gaan binnen afzienbare tijd allemaal leren over AI, programmeren en de digitale wereld. En ik moest weer denken over denken, en over de rol van links in het AI debat.

(I did not have time for an English translation this week! Will try to add it later.)

Maken is mooi

Als er een uitspraak voor mij aan 2025 verbonden is, dan is het wel deze:

The secret of quality is love

Ook al is de uitspraak zelf uit 2016. En ik zag deze week weer een absoluut amazing stuk in New York Times waarvoor dit dubbel waar is!

Het stuk zelf is waanzinnig mooi vormgegeven, je begint met lezen en dan scrol je langs filmpjes die alles zo mooi afmaken. Maar ook het onderwerp is één grote ode aan vakmanschap en liefde, voor een onverwacht object, namelijk de typemachine.

Dit is hoe je de digitale wereld kan gebruiken om verhalen te vertellen, dít is meer dan papier, meer dan video, maar zijn hele eigen ding. Hoe jammer dat stukken in de digitale wereld vaak gewoon een computerversie zijn van een statisch stuk.

Maar wat mooi dat leerlingen in de (niet al te verre) toekomst, ook gaan leren hoe ze digitaal kunnen maken, want... tromroffel!!!!!

De nieuwe kerndoelen voor digitale geletterdheid zijn door de Tweede Kamer goedgekeurd, doelen waar ik in 2022-2023 ook aan heb mee mogen schrijven. Alle leerlingen in de onderbouw van de middelbare school moeten straks aan deze dingen gaan werken (en ook op de basisschool gaan ze vergelijkbare dingen doen).

Ik zal vast in een andere editie nog eens terugkomen om doelen 21 en 23 waar AI een grote rol speelt, maar nu kies ik voor doel 22, omdat het zo mooi past bij dat typemachinestuk. Want niet iedereen was enthousiast over de kerndoelen, er kwam zelfs een site tegen de doelen, vol met, hilarisch genoeg, AI-afbeeldingen. "Leerlingen moeten ‘digitale producten’ maken." luidde de kritiek "Maar er staat nooit waarom."

Nou is dat natuurlijk eenvoudig te weerleggen onzin, want we schrijven weldegelijk over het waarom:

Leerlingen leren om kritisch te kijken naar digitale technologie en digitale media, deze te doorgronden en op basis daarvan hun handelen aan te passen. Ook leren ze dat het mogelijk is om invloed uit te oefenen op de ontwikkeling van digitale technologie en digitale media.

Maar als dit niet duidelijk genoeg is, laat de schitterende typemachines je dan overtuigen. Ik wil dat leerlingen hun gedachten en verhalen en plannen in zulke mooie digitale vormen kunnen gieten, naast in posters, spreekbeurten en toneelstukken.

Zoals ik las in deze schitterende (wat late) obit van schrijfster Abigail McGrath in Harper's Bazaar, kunst is een weg naar een andere wereld.

Misschien wordt dit mijn slogan van 2026!

Ow en over 2026 gesproken... Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek vroeg twaalf journalisten en andere experts wat hun voorspellingen en wensen zijn, en ik sta er ook tussen met een supermooie illustratie van Chuan Ming Ong.

Lezersvraag zonder antwoord!

Ik kreeg een leuke vraag van lezer Niels, IT-er bij een Amsterdamse onderwijsorganisatie, waar ik het antwoord ook niet op weet, dus ik deel 'm hier (iets ingekort). Het is trouwens niet alleen een vraag, maar ook een soort sign of the times.

Ik zoek naar aanleiding van de AI Act een nuchtere basis AI-geletterdheidstraining voor mijn collega's. De eerste resultaten bij google bij het zoeken naar "AI geletterdheid training" zijn die van De Nationale AI-cursus Basisdiploma AI Geletterdheid, dat lijkt een mooie website met goede filmpjes. Maar bij de lijst met sponsors kreeg ik al argwaan, en bij het volgen van de basiscursus ben ik geschrokken hoe commercieel dit is. Zo komen o.a. deze drie deskundigen vooral aan het woord, maar zijn niet bepaald onafhankelijk: 

Rob Elsinga, National Technology Officer (NTO) bij Microsoft Nederland
Claire Zitman - Director of AI Projects at KickstartAI
Onno Zoeter - Head of Booking AI Research bij Booking.com 

Erg jammer, want ik had hoge verwachtingen. Bij de naam ‘De Nationale AI-cursus’ zou je denken dat het een neutrale overheidstraining is. Vooral omdat het ook door de overheid zelf wordt genoemd op Wat je moet weten over AI-geletterdheid - Digitale Overheid 

Ik heb ook de training AI en Ethiek bekeken op dezelfde site. Deze is een flink stuk sterker (veel meer beschouwend), maar vooral verdiepend en weinig praktisch. Gaat ook over sociale media, monopolies en de rechtsstaat, voor nu zoek ik een basis AI-geletterdheid training. 

Een andere hoge hit op google is https://ai-geletterdheidcursus.nl/, maar dit blijkt van Copilot Academy te zijn, die weer diep in de Microsoft trainingen zitten Microsoft Copilot Training in Nederland | Copilot Academy. Als hun naam dit niet overduidelijk weggaf, zou je geen idee hebben.  

Heb jij een goede tip voor Niels, dat hoor ik dat graag, ook voor andere lezers is dat heel relevant natuurlijk. Maar zoals gezegd, het zegt ook veel over de wereld waar we nu in leven. Het vrije internet vol persoonlijke weblogs, gratis goede kennis van publieke partijen zoals de bieb of omroepen, dat is er niet meer.

Het lijkt er dus ook wel op dat er een markt zou zijn (o, de ironie van deze formulering, I know) voor een goede neutralere AI-cursus zonder winstoogmerk.

Een links/progressieve blik op AI

Waar blijft de tijd dat universiteiten en studenten progressief waren en bedrijven en politiek conservatief?

Zo schrijft Jeroen van Glabbeek, CEO van telecombedrijf CM op Linkedin. Of ja telecombedrijf, als je op hun site kijkt zie je dat de voormalige smsjes-verkoper nu helemaal ingezet heeft op AI:

CM.com’s AI-powered engagement platform helps you engage customers through AI Agents, unified data, and real-time communication across marketing, service, and sales.

Als ik dit soort teksten lees dan denk ik echt: wat staat hier? Waar is Japke-D, die vrouw moet toch wel de time of her life hebben in deze bubbel. Ik kan het 10 keer lezen en dan weet ik nog niet wat dit voor bedrijf is en dan weet ik nog van de meeste woorden in deze zin wat ze ongeveer betekenen.

Anyway, van Glabbeek is niet de enige die zich verwondert over het gebrek van enthousiasme voor AI bij links, ook op de linkse blog Jacobin, die nota bene naar eigen zeggen "de ideeën uit de intellectuele traditie van het analytisch marxisme voor het grote publiek toegankelijk maken", krijgt links een veeg uit te pan. Want, zo schrijft, Savriël Dillingh, promovendus in de economie aan Erasmus, AI is niet het probleem, kapitalisme in het probleem.

Nu ben ik het daar natuurlijk roerend mee eens, maar toch mist Dillingh een paar relevante punten. Maar voor ik daar verder op inga, moeten we misschien eens definiëren wat links is, of althans wat dat voor mij betekent. Want links verenigt verschillende soorten mensen en opvattingen, die elkaar soms tegenspreken. Maar net als bij lekker eten, of mooie muziek, ja, smaak speelt een rol, maar er is ook zoiets als een gedeelte realiteit waarin de meeste mensen verse appeltaart lekkerder vinden dan slappe friet, en Joni Mitchell beter dan Eurodance.

Voor mij betekent links streven naar een eerlijkere wereld met meer gelijkheid. Traditioneel heeft links allereerst een arbeiderstak, die streven naar gelijkheid tussen arbeider en eigenaar van de fabriek, waarom zou de eerste minder verdienen en minder te zeggen hebben dan die tweede? Dat gelijkheidsideaal breidde zich daarna uit naar de vrouwenzaak: waarom mogen vrouwen niet stemmen en studeren? Waarom werken mannen buitenshuis met ontvangst van bijbehorende status, financiële zekerheid en lol die daarbij hoort, en vrouwen niet? Waarom is de zorg voor kinderen en ouderen niet eerlijker verdeeld.

De progressie die links dus aanhangt (of volgens mij zou moeten aanhangen) is geen technologische progressie, geen vooruitgang om de vooruitgang, maar een progressie weg van de ongelijkheid die zich sinds jaar en dag in onze samenleving heeft ontwikkeld. Even zo zit wat conservatieven willen conserveren vaak in de hoek van traditionele rolpatronen en regelgeving.

En hier zit ook meteen het probleem van hedendaags links: we hebben gewonnen. Ik weet dat het nu echt niet zo voelt en ik zit ook regelmatig stomend aan de eettafel mijn man te vertellen wat er nu weer mis en oneerlijk en lelijk is in deze tijdslijn, maar ik zal eens ongekend positief zijn en dit benoemen. Vrouwen mogen stemmen, studeren, kunnen hoogleraar worden (met 30% zijn we, mat LNVH deze week). En ook de zoon van de bakker mag studeren, kan studeren en doet dat ook. De enorme toename van studenten in het hoger onderwijs–in 1990 studeerden er in Nederland 180.000 mensen, in 2000 230.0000 en 2014 waren het er al 255.000 —is natuurlijk niet toe te schrijven aan dat we allemaal slimmer zijn geworden, dat is het effect van het toegankelijk en eerlijker maken van school, want die stijging zit 'm vooral in toename van het aantal vrouwelijke studenten in het hoger onderwijs. Het percentage vrouwen ging van 42% in 1990 naar 51% in 2014.

Dus we kunnen stellen dat het ons is gelukt, en juist daarmee is het samenbindende verhaal van de ongelijkheid weggevallen. Want het verhaal van oud-links was: Kijk dat onrecht daar eens! Die regel dat vrouwen geen bankrekening mogen hebben, die moet weg. Als we willen dat iedereen kan studeren moet dat wel betaalbaar zijn, dus we moeten studiefinanciering invoeren.

De toplaag van problemen, die zijn opgelost, en dingen waar we nu naar moeten wijzen zijn zo onzichtbaar dat ze onbenoembaar worden. Zoals Christien Brinkgreve schrijft in Beladen Huis (waaat een boek trouwens, dank aan mijn moeder voor de leestip, daar ga ik zeker later nog meer over schrijven):

Jaren feministische strijd weten deze dieptelaag vrijwel intact te laten. [...] Het is een andere laag dan die van de wetten en de regels, ongrijpbaarder, taaier.

We moeten dus in deze wereld meer moeite doen om de oneerlijkheid te benoemen, en we moeten dat doen in een wereld waarin onze spirit, zoals A.R. Moxon het noemt, gevangen is door het idee dat de wereld eerlijk is, en dat mensen dus krijgen wat ze verdienen. Het verhaal van de American Dream is ook in Nederland het narratief waarin we hangen: Met hard werk kom je er wel, de echte barrières zijn immers verwijderd. Verhalen over die ene vrouw, Marokkaan, Surinamer, rolstoelgebruiker etc. die het wel gelukt is, die worden verteld en gevierd.

Een CEO die 200x zoveel verdient als mensen in de fabriek? Ja, dan hadden ze maar harder moeten werken. Een vrouw die het niet redt in de wetenschap omdat ze ook kinderen opvoedt? Ja, die is niet slim en gedreven genoeg. Niets stond haar in de weg, toch? Er zijn nu toch meer vrouwen dan mannelijke studenten?

In de wereld waarin het nieuwe links geen duidelijk verhaal meer heeft, blijkt het voor links dan ook heel lastig om zich goed te verhouden tot de wereld, en dus tot AI. Is het nu een middel voor gelijkheid tussen mensen of juist niet? En als het dat niet is, waar zijn we dan tegen? Tegen algoritmes? Tegen big tech? Tegen extractie?

Er komt geen helder tegengeluid, en dan moet je je gaan afvragen: Haten linkse mensen zoals Savriël Dillingh schrijft, het kapitalisme eigenlijk wel? Als ik het enthousiasme zie waarmee links rechtse idealen als productiviteit en groei omarmt, dan is er volgens mij voldoende reden om daaraan te twijfelen.

Kan AI denken? The sequel

Er is bewijs voor AI Consciousness, en niet volgende week, nee nu al, aldus deze ronkende headline van Cameron Berg in AI Frontiers, waar "expert dialogue and debate on the impacts of artificial intelligence" plaatsvindt.

Of ja, als we even de ondertitel lezen ligt het meteen al genuanceerder: "A growing body of evidence means it’s no longer tenable to dismiss the possibility that frontier AIs are conscious."

Ah ja, we weten het nog niet maar er komt steeds meer bewijs dat we het zomaar verwerpen van AI-bewustzijn niet echt meer kunnen verdedigen. Het zijn eindeloze semantische spelletjes, en dat begint al met het ontbreken van een definitie maar daarover toch nog heel wat kunnen zeggen:

Defining consciousness. “Consciousness” is a notoriously slippery concept, so it’s important to be explicit about what I mean. I am referring to the capacity for subjective, qualitative experience. When a system processes information, is there something it is like, internally, to be that system beyond the merely mechanical? Does it have its own internal point of view? In short: are the lights on? (originele nadruk).

Nee maar even serieus, wat staat hier? "beyond the merely mechanical" Ehm een computer noch een mensenbrein is mechanisch... En is het licht aan? Heb ik soms een ledje in mijn kop? Het is zo verleidelijk om zo'n stuk (on)zinnetje voor (on)zinnetje te weerleggen, maar dat is nu juist precies wat zo'n auteur wil: de discussie voeren, het debat aanjagen.

En ik heb lang gedacht dat ik verbaal het masker er wel af kon trekken, kom op mensen bij Anthropic, hebben jullie het nou serieus over de ziel van Claude? Hedde drugs op?

Maar ik trap er niet meer in, want het is zinloos. Zie je het zelf al, dan heb je mij niet nodig, en vind je dit indrukwekkend klinken? Dan is er niks dat ik kan zeggen dat je van gedachten laat veranderen, en bovendien dan trok je deze nieuwsbrief toch niet.

Ik merk dat ik het veel interessanter vind om te ontrafelen wat de denkkaders zijn van mensen uit deze hoek, want als je die snapt, dan kan je op een veel dieper niveau zien wat de onzin is, en hoef je je niet steeds met losse gedachtes bezig te houden. Twee dingen vallen in het denkkader steeds op:

Een diepgeworteld ongemak met geloof

Ok, dit klinkt out there, I know maar geef me even. De vraag of een computer kan denken is op het diepste niveau een vraag over geloof. Geloof je dat een mens meer is dat een verzameling cellen die rekenen? Het stuk van Anthropic benoemt dat zelf:

We believe Claude may have functional emotions in some sense (nadruk van mij)

Het oneens zijn over geloof is van alle tijden, en is prima.

Ik geloof niet dat Claude emoties heeft, persoonlijk, want ik denk dat mensen een "iets" hebben; een unieke combinatie is van je genen, je omgeving, al je ervaringen en kennis, dat maakt je tot wie je bent. Je hoeft niet eens te geloven dat dat iets een ziel is die door een god gegeven is, om te geloven dat ieder mens uniek is. Je hoeft maar een klein kind te zien opgroeien die langzaam een eigen karakter ontwikkelt, om te zien: hier zit een uniek mensje in wording, anders dan alle andere mensen.

Maar "big tech" mensen [[1]] geloven dat over het algemeen niet, die geloven, zoals Michiel Bakker en Cameron Berg, dat mensen computers zijn. Nu is daar alleen in praktische zin al voor op aan te merken. Zo toont nieuw onderzoek aan dat je darmen een sterke invloed hebben op je mentale gesteldheid. Zelfs als je gelooft dat Claude emoties heeft, dan zijn dat dus hele andersoortige emoties dan mensen met ingewanden hebt. Maar vooruit, als we denken aan een technologie in de heel verre toekomst waarin we ook de darmflora van de robotten gaan simuleren dan hebben ze misschien vergelijkbare emoties.

Maar in die wereld of in deze, we weten niet of een machine een ziel heeft, of kan hebben in de toekomst. Het enige dat we kunnen doen is verschillen in ons geloof, ik geloof dat in de ziel en jij niet. No biggie, op zich.

Maar nu komt het probleem, de subcultuur die dit soort dingen denkt, is opgegroeid met een diep wantrouwen voor geloof. Geloof is geen acceptabele manier om een debat te voeren of te beëindigen. De huidige Silicon Valley subcultuur heeft stevige wortels in New Atheism, de beweging uit de vroege jaren 2000 die rationaliteit boven geloof stelde.

Maar de anti-geloofsvibe gaat natuurlijk nog veel verder terug, al eerder schreef ik over de hiërachie van wetenschappen waarin wiskunde met pure bewijzen en redeneren ver boven andere manier van denken staat. Een informatica-studie zorgt ervoor, zoals Joseph Weizenbam zei, dat je alleen nog op de wetenschappelijke manier kan denken:

I am constantly confronted by students, some of whom have already rejected all ways but the scientific to come to know the world, and who seek only a deeper, more dogmatic indoctrination in that faith (although that word is no longer in their vocabulary).

Het idee dus dat ze moeten toegeven dat iets dat ze denken uiteindelijk rust op iets wel of niet geloven, dat veroorzaakt kortsluiting. De enige manier van overtuigen, zowel een ander als zichzelf, is het opzetten van argumenten en het presenteren van bewijs. Niet voor niets komt het woord 'evidence' 20 keer in het stuk van Cameron Berg voor, en word je om de oren geslagen met studies over zelf-bewustzijn, pijnvermijding en aandacht: gedrag dat mensen uiteindelijk toeschrijven aan output van computers.

Ik moet dan altijd denken aaan de Heider-Simmel Illusion, ken je m niet bekijk deze video dan eens.

Ongelofelijk toch dat je meteen emoties en motieven toeschrijft aan die figuurtjes? Ze zijn boos en bang, ze vluchten, ze slopen, ze verstoppen. En dat terwijl je weet dat je naar geknipte vouwblaadjes zit te kijken! Geen wonder dus dat we bij iets wat heel wat ingewikkelder klinkt ook gaan denken aan emoties.

En dan toch nog even over het bewijs dat volgens het stuk in veelvoud "point[s] toward consciousness-like processes in AI systems"

Dat bewijs, zo blijkt uit onderzoek van oa The Oxford Internet Institute, is vaak helemaal niet zo stevig. Veel benchmarks, datasets om te testen wat AI kan, "fail to define what exactly they aim to test"—herkenbaar als je ziet hoe slecht doelen van AI overal meestal gekaderd zijn. En niet hier of daar een foutje, nee:

However, roughly half of the benchmarks examined in the study fail to clearly define the concepts they purport to measure, casting doubt on benchmarks’ ability to yield useful information about the AI models being tested.

En zo nieuw is dat idee trouwens niet, Emily M. Bender noemde zulke benchmarks in 2021 (dus vóór de huidige chatGPT hype) met de voor haar karakteristieke humor al "Everything in the Whole Wide World Benchmarks" en dan niet op haar blog, maar op NEURIPS, dé AI conferentie.

Identificatie met machines

Het andere deel van het wereldbeeld is een diepgewortelde affiniteit met machines, zo diep dat die gaat boven affiniteit met andere mensen, zeker mensen die niet op ze lijken. Laat deze zin bijvoorbeeld maar even goed op je inwerken.

Failing to recognize genuine AI consciousness means permitting suffering at an industrial scale.

Als we geen rekening houden met het idee dat AI een bewustzijn heeft, dan staan we leed toe, op een industriële schaal zelfs.

Zelfs als je gelooft dat dat waar is, en dat je dus dat een AI zich net als mensen kan vervelen, boos of verliefd kan worden, dan nog moet je dat leed zien in verhouding tot mensen die nu al bestaan in de echte wereld.

Mensen die voor een grijpstuiver onthoofdingen of kinderporno moeten bekijken zodat AI het niet aan jou toont.
Mensen die kanker krijgen omdat ze bij een datacentrum in de buurt wonen. Mensen, kinderen nog, die kobalt en koper uit de grond halen.

Het vergt een heel speciaal soort mens om wel te denken aan het mogelijke lijden van de AI computers en niet aan het ontegenzeglijke lijden dat AI nu al veroorzaakt in mensen.

[[1]]: Niet iedereen die bij een groot techbedrijf werkt, denkt natuurlijk zo. Maar het gaat over de algemene denkwijze: wat kan je in Silicon Valley en omstreken zeggen zonder dat ze je raak aankijken?

De mythe van twee-sigma

Heel veel onderwijsvernieuwing leunt op het idee dat leerlingen, uit vrije wil en helemaal zelfstandig, met een technologie gaan leren, ook bijvoorbeeld de fantasie van Werner Vogels van Amazon, die net als ieder jaar een voorspelling voor het komende jaar schreef.

Dat idee is in de basis erg eenvoudig te ontkrachten, zelfs wij volwassen leerders gebruiken alle nu al op het internet aanwezige kennis maar nauwelijks om echt te leren, liever kijken we naar kattenfilmpjes of influencers. Het allerbeste dat het internet qua leren heeft voortgebracht is DuoLingo, dat je met punten en streaks probeert te verleiden tot leren, en als dat niet lukt het register chantage aanboort en het vrolijke logo laat verworden tot een uilen-lijkje met virtuele vliegjes eromheen.

Het werkt gewoon niet, wie kent er nu niet iemand met een giga-streak en weinig echt kennis?

Iedereen weet: je echt iets wil leren, dan neem je les. Alleen al de "dwang" van ergens naartoe moeten, zorgt ervoor dat je het ook gaat doen, en je investering in geld maakt dat je je ook aan je voornemen houdt.

En fair enough ook! Je moet al zoveel in het leven, lekker op de bank Netflixen is toch veel fijner dan 's avonds nog moeten leren? Leren is taai, je moet stampen, en je wordt voortdurend geconfronteerd met je eigen onkunde—ik toonde mijn leerlingen van de week trots mijn kennis van het Arabisch en ik haalde na anderhalf jaar les de ta en de ya weer door elkaar. Als wij, volwassenen met tijd en goed ontwikkelde metacognitieve vaardigheden niet en masse het internet (of boeken, voor mijn part) gebruiken om slimmer te worden, hoe kunnen we dan in godsnaam verwachten dat tieners dat doen?

Onderzoek na onderzoek na onderzoek toont dan ook aan dat tieners dat niet doen. Projecten waarbij laptops werden uitgedeeld zodat kinderen konden leren programmeren mislukten faliekant, kinderen gebruikten ze om, quelle surprise, videos te kijken en muziek te luisteren. Ik schreef al eerder over het boek Charisma Machine, die dat zo fantastisch beschreef, en heb je geen zin in een heel boek? Hier is een recent paper dat ongeveer hetzelfde beschrijft. Geen zin in een heel paper? Als je alleen de abstract hebt, heb je het ook wel.

Following schools over time, we find no significant effects on academic performance but some evidence of negative effects on grade progression. Following students over time, we find no significant effects on primary and secondary completion, academic performance in secondary school, or university enrollment.

Deze studie was serieus, en volgde 531 kinderen, tot tien jaar na de pilot!

De voorbeelden zijn eindeloos, vorige maand verscheen er weer een paper dat aantoonde dat studenten video's laten kijken in plaats van echte colleges (LeKKer EFfiCieNt!) niet helpt. In Munchen hebben wetenschappers twee versies van hetzelfde vak bekeken, eentje met echte colleges en eentje met videos. Verder leken de vakken zo precies mogelijk op elkaar. En helaas, studenten die de videos keken deden het 11% slechter (0.44 standaarddeviatie verschil), en dat verschil was nog groter voor studenten die het op de eerste toets slecht deden. En waar lag dat vooral aan? Nou, dat maar 25% van de studenten de videos uberhaupt bekeek! En de studenten die dat deden deden dat niet gedurende het semester verdeeld, maar, je verwacht het niet, de laatste weken voor het college.

Dus in plaats van wekelijks wat leren, met herhaling, terugblik, en het toetsen van kennis, bingen ze alles in de laatste weken en dat werkt natuurlijk niet.

Toch duikt deze voorspelling iedere onderwijsvernieuwing weer op, want ja, wat als het lukt? Als het met laptops niet werkte, en niet met MOOCs en flipping the classroom, nu doen we het nog eens over met AI, en niet dunnetjes, maar dik en vet.

Hoe komt het toch dat deze mythe zo hardnekkig is?

Eén oorzaak daarvoor is te vinden in een overbekend paper van de overbekende wetenschapper Bloom (van de taxonomie) over het twee-sigma probleem. Als een leerling één-op-éen tutoring krijgt, presteert die tot twee standaarddeviaties (dat is de twee sigma) beter dan een leerling in een klas. Dat is de droom, als we dat nu toch eens aan ieder kind konden bieden! Hier komt het wereldbeeld van de computernerd weer eens om de hoek kijken. Want wat je hieruit zou kunnen concluderen is dat de mens tot mens relatie is wat die prestatie drijft. Dat een tutor, die jou kent, weet waar je staat, materiaal speciaal voor jou maakt en je aanzet tot leren, dat dat de secret sauce is. Dat correspondeert ook goed met bovenstaand resultaat over de video's want blijkbaar is naar college gaan waar eens mens voor jou speciaal voor de klas is komen staan, die misschien wel zegt "he, tof dat je er weer bent Saskia", iets anders dan een video aanklikken. Maar dat is over het algemeen niet de conclusie van techbros. Die lezen dit onderzoek en denken dan dat wat speciaal is aan die situatie is, de (gepersonaliseerde) kennis die overdragen wordt. Dat stuk denken ze na te kunnen maken zonder de mens erachter. En tsja, dat helpt niet.

Maar als je denkt dat deze ontmenselijking het grootste probleem is, heb je het mis, er is nog een ander denkbeeld dat hier speelt. De andere reden is dat de tech industrie simpel gezegd, volgens Ben Williamson op Linkedin "does not actually even like education". Ik wil nog wel wat verder gaan, ze hebben een teringhekel aan school. Ik las van de week de nieuwsbrief van een jeugdvriend, een man die filosofie en rechten gestudeerd heeft, die nu zonder pardon schrijft dat hij na een of twee jaar had moeten stoppen met studeren omdat hij toen al kon zien dat hij er toch niks aan had.

Het is consumentisme ten voeten uit, alsof je als student in je eerste jaar eventjes in de meloentjes van de kennis kan komen knijpen om te voelen of ze wel sappig genoeg voor je zijn. De vakken waaraan ik het allermeeste heb gehad vond ik in mijn studententijd de stomste en zinlooste. Ik dacht dat ik programmeur zou worden, dus statistiek voelde zinloos voor mij, zeker omdat het boek waaruit we op de TU les kregen voor alle opleidingen hetzelfde was en dus volstond met voorbeelden over fabrieken waaruit te kleine schroefjes stroomden. Jaren later had ik als wetenschapper had ik maar wat veel plezier van wat statistische basiskennis...! Wetenschapsfilosofie vond ik dan wel weer leuk—ik herinner me nog mijn totale verbijstering toen de docent uitlegde dat het verschil tussen 1 en 2 meter iets heel anders is dan tussen 1 en 2 graden—maar nuttig leek me dit soort quizweetjes totaal niet. Dit kwam natuurlijk ook gedeeltelijk door de eerder beschreven "Tema is kut"-dynamiek. Pas nu, vijfentwintig jaar later schat ik wetenschapsfilosofie van op waarde, en vraag het me over 10 jaar nog eens en misschien denk ik er dan weer anders over. Nu zeggen dat je had moeten stoppen is dus ook toegeven dat je nooit meer van mening gaat veranderen over hoe je naar kennis kijkt, wat een droefheid. Ik zal gelukkig zijn als ik over 10 jaar weer anders kijk naar de kennis die ik heb, en de allermooiste mailtjes die ik van studenten krijg zijn als ze zeggen dat ze het nu van mijn vak niet inzagen toen ze het volgden en dat pas veel later gingen doen. Dat je een student dus iets kan bijbrengen wat ze helemaal niet willen leren, dat is vakmanschap, dat kan een app per definitie niet, want die moet je als student vrijwillig opstarten en dat doe je niet als het niet hoeft. En dat je het ze dan ook zo leert dat het lang genoeg blijft rijpen dat ze het later aan nieuwe kennis koppelen. Eat that Duo-uiltje, jij krijgt vast nooit 10 jaar later een bedankmail.

Faux-to-correct

AI, het zit blijkbaar ook in de kaart die Strava gebruikt (was te lui om op te zoeken wat ze gebruiken). Voor mensen die hier niet in de buurt wonen, Aalsmeer ligt ongeveer waar in deze nieuwsbrief Slecht Nieuws staat.

Tsja, dat is dus niet waar Aalsmeer ligt... Niet een keer en zeker niet twee keer

Goed nieuws

Mijn man had er al twee afleveringen opzitten en toen móést ik van hem meekijken, hij was zelfs bereid om de eerste twee episodes nog eens te doen, en nou, he was not wrong! Waaaaat een show Pluribus! Als je het mij vraagt een onverdunde dig op alle ongeviruslijders, ik voel me bij het schrijven van deze nieuwsbrief nu zelf Carol Sturka.

In New York is sinds januari van dit jaar congestion pricing ingevoerd, een soort rekeningrijden+ waarbij tol duurder is op drukke tijden, onder andere om mensen aan te zetten tot het gebruik van OV wat in New York natuurlijk heel goed mogelijk is. En het helpt, aldus onderzoek van Cornell University:

"In the first six months of the program, air pollution – in the form of particulate matter 2.5 micrometers and smaller – dropped by 22% in the Congestion Relief Zone (CRZ)"

En dan nog even deze ongekende eensgezindheid in de Tweede Kamer. Alle 150 Kamerleden hebben ingestemd met een motie die universiteiten en hogescholen ertoe moet aanzetten om onafhankelijker te worden van big tech!

Slecht nieuws

Chatbots kunnen mensen overtuigen om op andere partijen te stemmen, maar hun output is (verrassing!) niet altijd correct, zeker niet als het over rechtse thema's gaat, zo schrijft Nature.

En dat is niet de enige technologische inmenging, lezen we bij RTL. Ook bots en trollen blijven een probleem en hebben in de laatste Nederlandse verkiezingen "uiterst rechtse en anti-institutionele standpunten populairder laten lijken dan ze waarschijnlijk zijn"

En dan als afsluiter het droevigste nieuws van de week... DUO heeft becijferd dat blijkt dat meiden in het basisonderwijs vaker een lager schooladvies krijgen dan jongens, en dat ligt niet aan hun intelligentie. De kans dat een jongen een hoger advies krijgt dan een meisje met verder gelijke kenmerken ligt 4,9 procentpunt hoger.

Dit is nu precies die onderlaag die zo moeilijk te veranderen is, want er is geen wet die we kunnen aanpassen om dit onrecht op te lossen, dat is een complexe combinatie van acties van ouders, leraren, andere volwassenen en de media. De media waarin bijvoorbeeld niet alleen minder vrouwen in beeld komen, maar ze ook nog eens andersoortige verhalen vertellen, meer over hun ervaringen en minder over hun expertise.

Gelukkig heeft VHTO nog wat fijne tips bij het nieuws!

Geniet van je boterham!